ผลกระทบของความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติงาน และการรับรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ป้องกันอันตรายที่ส่งผลต่อพฤติกรรมด้านความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเคมีของนักศึกษาภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี

Abstract

ความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเคมีเป็นสิ่งสำคัญ เนื่องจากมีการใช้สารเคมีอันตรายที่ต้องการความระมัดระวังสูง นักศึกษาจึงควรมีความรู้ ความเข้าใจ และทักษะในการปฏิบัติงานอย่างถูกต้องรวมถึงการใช้อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคลและการปฏิบัติตนในสถานการณ์ฉุกเฉิน แม้จะมีมาตรการด้านความปลอดภัยแล้ว แต่ยังพบพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมในการใช้งานห้องปฏิบัติการ ดังนั้น งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ปัจจัยของความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติงาน และการรับรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ป้องกันอันตรายที่ส่งผลต่อพฤติกรรมด้านความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเคมีของนักศึกษาภาควิชาเคมีคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี และ 2) พฤติกรรมด้านความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเคมีของนักศึกษาภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ประชากรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้คือ นักศึกษาระดับปริญญาตรี ชั้นปีที่ 1 ถึง 4 ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ปีการศึกษา 2566 จำนวนทั้งสิ้น 81 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถาม สถิติที่ใช้วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน รวมทั้งใช้สถิติการวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression Analysis) ผลการวิจัย พบว่า 1) ปัจจัยของความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติงาน และการรับรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ป้องกันอันตรายที่ส่งผลต่อพฤติกรรมด้านความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเคมีของนักศึกษาภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ในด้านบุคคลพบว่า นักศึกษาส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อยู่ในระดับชั้นปีที่ 1 เคยเข้ารับการอบรมด้านความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ และไม่เคยประสบอุบัติเหตุภายในห้องปฏิบัติการ และนักศึกษาส่วนใหญ่เคยศึกษาหรือมีความรู้ด้านความปลอดภัยในระดับพอสมควร ด้านความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการนักศึกษาส่วนใหญ่มีความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการอยู่ในระดับปานกลาง ด้านการรับรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ป้องกันอันตรายในห้องปฏิบัติการ นักศึกษาส่วนใหญ่มีการรับรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ป้องกันอันตรายในห้องปฏิบัติการอยู่ในระดับดี 2) ปัจจัยพฤติกรรมด้านความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเคมีของนักศึกษาภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี พบว่า พฤติกรรมด้านความปลอดภัยในการใช้ห้องปฏิบัติการ โดยภาพรวมนักศึกษามีระดับที่ปฏิบัติทุกครั้ง ผลการทดสอบสมมติฐาน โดยใช้การวิเคราะห์การถดถอยแบบพหุคูณ พบว่า ความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติงานมีผลต่อพฤติกรรมด้านความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเคมีของนักศึกษาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ขณะที่การรับรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ป้องกันอันตรายไม่มีผลต่อพฤติกรรมด้านความปลอดภัยอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ การวิจัยครั้งนี้จะช่วยให้ทราบถึงปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมด้านความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเคมี ของนักศึกษา ซึ่งสามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการวางแผนและจัดการความปลอดภัย เช่น การกำหนดกฎระเบียบและข้อปฏิบัติให้สอดคล้องกับมาตรฐานที่เหมาะสม อีกทั้งยังสามารถใช้ผลการวิจัยเพื่อส่งเสริม ความรู้ ความเข้าใจ และการปฏิบัติที่ถูกต้องของนักศึกษาในห้องปฏิบัติการ อันจะนำไปสู่การเพิ่มประสิทธิภาพและความปลอดภัยในการทำงานได้อย่างยั่งยืน

Safety in chemical laboratories is essential due to the use of hazardous chemicals that require a high degree of caution. Students should possess adequate knowledge understanding and skills in performing laboratory tasks correctly including the use of personal protective equipment and appropriate responses to emergency situations. Despite existing safety measures, inappropriate behaviors in laboratory practices are still observed. Therefore, the objectives of this research were 1) to study the factors of knowledge regarding laboratory practices and perceptions of protective equipment affecting safety behaviors in the chemical laboratories among chemistry students in the Faculty of Science and Technology, Rajamangala University of Technology Thanyaburi and 2 ) to investigate the safety behaviors in the chemical laboratories of these students. The population in this study consisted of 81 undergraduate students from the first to the fourth year in the Department of Chemistry, Faculty of Science and Technology, Rajamangala University of Technology Thanyaburi, in the academic year 2023. The research instrument was a questionnaire. Data were analyzed using descriptive statistics, including frequency percentage mean and standard deviation as well as multiple regression analysis. The results of this study revealed that 1 ) Regarding personal factors most students were female first-year students had attended laboratory safety training had never experienced laboratory accidents and possessed a moderate level of knowledge concerning laboratory safety. In terms of knowledge about laboratory practices the majority of students demonstrated a moderate level of knowledge whereas their perception of personal protective equipment was at a good level. 2 ) Regarding safety behaviors in the chemical laboratory overall the students consistently practiced safety behaviors every time they worked in the laboratory. The hypothesis testing using multiple regression analysis indicated that knowledge of laboratory practices had a statistically significant effect on safety behaviors in the chemical laboratory at the 0 .0 5 level. In contrast perception of personal protective equipment did not have a statistically significant effect on safety behaviors. This study contributes to understanding the factors influencing students safety behavior in chemistry laboratories. The findings can be applied as guidelines for planning and managing laboratory safety, such as establishing appropriate regulations and safety protocols aligned with standard practices. Moreover, the results can be used to promote students knowledge, understanding and correct practices, thereby enhancing work efficiency and achieving sustainable safety in laboratory environments.